#Genoeg mogelijkheden tot verlaging van verzuim
Uitval van personeel door verzuim is vervelend, zowel voor werkgever als werknemer. Zeker als het langdurig verzuim betreft. Schoolorganisaties in het primair onderwijs zetten zich dan ook actief in om verzuim te verminderen om de nadelige effecten te beperken en waar mogelijk te voorkomen. Toch is er ruimte voor verbetering. Caroline van Dijk, beleidsmedewerker bij VfPf en PO-ervaringsdeskundige en Matthijs Goedvolk, VfPf dataspecialist, delen hun inzichten.
Deel deze pagina:
#Verzuim over 2023
Ondanks de inspanningen van de sector is het verzuimcijfer voor 2023 voor het PO volgens data van VfPf 7,2%*. Matthijs: “Dit wil zeggen dat 72 van de 1000 te werken dagen werden verzuimd wegens ziekte. Dit is een daling ten opzichte van het verzuim in 2022 maar is geen verandering om blij mee te zijn. Het is namelijk nog steeds hoger dan het pre-corona cijfer van 6,3% (2019) én het landelijke gemiddelde. Ter vergelijk: het landelijk gemiddeld verzuim in het vierde kwartaal van 2023 was 5,5% (CBS), voor het PO was dit 7,7% (VfPf).”
#Veel langdurig verzuim in het PO
Matthijs: “Maandelijks krijgt VfPf informatie uit personeels-salarisadministraties van schoolbesturen aangeleverd. Deze cijfers leveren ons veel inzichten op. Een aantal zaken vallen op. Er is 2023 een groot verschil in gemiddeld verzuim tussen het basisonderwijs (6,8%) en speciaal onderwijs (8,5%). Kijken naar de verdeling van verzuim op basis van duur is ook interessant. In 2023 betroffen nog geen 1 op de 10 meldingen langdurend verzuim, maar dit kleine deel van alle ziekmeldingen was verantwoordelijk voor driekwart van de verzuimdagen."
#Verschil tussen personeelsgroepen
“In onze data kunnen we onderscheid maken tussen personeelsgroepen” vertelt Matthijs. “En dan zie je echt verschillen. Zo is het gemiddeld verzuimcijfer in 2023 voor leidinggevenden 5,2%, voor onderwijzend personeel is het 7,1% en voor ondersteunend personeel zelfs 7,4%. Een ander opvallend verschil is de gemiddelde verzuimduur. Voor onderwijzend personeel is dit 14,1 werkdagen, voor ondersteunend personeel is dit iets lager (12,8). Voor de groep leidinggevenden is de duur aanzienlijk langer met 22,9 werkdagen.”
Caroline: “Deze onderlinge verschillen zijn interessant om als werkgever te onderzoeken. Het toont aan dat er diverse factoren in het spel zijn die bijdragen aan verzuim en die per groep kunnen verschillen. Dit betekent ook dat er aan meerdere knoppen gedraaid kan worden voor verbetering. Daarom starten VfPf adviseurs altijd met een uitgebreide analyse om deze factoren boven water te krijgen wanneer ze schoolbesturen ondersteunen met Verzuimreductiebegeleiding. “
“Ook kijkende naar de verzuimcijfers van alle schoolbesturen zien we grote onderlinge verschillen“, vertelt Matthijs. “Er zijn besturen met laag verzuim. Dit laat zien dat het voor een schoolorganisatie zeker mogelijk is verzuim terug te dringen".
#Elke fte telt
Matthijs: “Elke procentpunt verlaging vertaalt zich in 1.400 fte die op school ingezet kan worden. Met het verlagen van verzuim kan je dus een substantiële bijdrage leveren aan de vermindering van het personeelstekort en de oplopende schoolleider schaarste.” “Mismatching of onderlinge regionale verschillen in problematiek zijn hier natuurlijk niet mee opgelost’’, vult Caroline aan. “Maar in een sector die kampt met forse personeelstekorten, waar iedere leraar voor de klas telt, moeten we naast instroombevordering en behoud van personeel ook serieus inzetten op het dichten van het verzuimlek.”
#Dieperliggende oorzaken
“Verzuim is meer dan alleen afwezigheid, het legt dieperliggende problemen bloot”, vertelt Caroline. “Het verzuimpercentage geeft al een indicatie van mogelijke preventieve maatregelen. In de praktijk blijkt dat verzuim boven de 2,5% vaak te maken heeft met cultuur en managementstijl. Bij verzuim boven de 4,5% speelt het naleven van afspraken een rol. Zelfs simpele zaken zoals de manier waarop werknemers zich ziekmelden hebben invloed. Verzuimpercentages boven de 7% duiden op dieperliggende organisatorische problemen, zoals een hoog verloop onder starters en zij-instromers als gevolg van gebrek aan aandacht en begeleiding. Daar is geen of weinig tijd voor door werkdruk en personeelstekort. Dan is het noodzakelijk om de inrichting van je organisatie aan te pakken. Leidinggevenden spelen daarnaast een cruciale rol bij het voorkomen en beperken van verzuim, maar missen vaak ervaring. Wanneer leidinggevenden een veilige omgeving weten te creëren voor het voeren van het goede gesprek, voelen medewerkers zich veilig om zaken te bespreken. Dit kan veel impact hebben op het verzuim binnen een organisatie. Vergeet niet: het merendeel van verzuim heeft een niet-medische reden. Hier kun je als werkgever dus echt iets aan doen. Verzuim is niet altijd te voorkomen maar is absoluut beïnvloedbaar.”
#Prognose voor 2024
Het ziekteverzuim blijft hoger dan voor de coronacrisis, met een toenemende verzuimduur, vooral bij psychische klachten. Deze trend zal naar verwachting voortduren in 2024, vooral in sectoren met personeelstekorten zoals onderwijs, zorg en zakelijke dienstverlening, waarbij psychische klachten een grote rol spelen bij verzuim (40% van de ziekmeldingen)**. Een zorgelijke ontwikkeling volgens Caroline. “Werknemers ervaren een groeiende druk, zowel op het werk als privé, waardoor het behouden van een gezonde werk-privébalans een toenemende uitdaging wordt. Het verzuim wordt vaak opgevangen door collega's. Duurt verzuim langer dan moet vervanging geregeld worden. Dit alles kost tijd, energie, verhoogt de werkdruk en beïnvloedt op termijn het werkplezier. Zo kom je van de regen in de drup. Het is cruciaal om klachten vroegtijdig te herkennen. Of nog beter: te voorkomen door aandacht te besteden aan Psychosociale Arbeidsbelasting (PSA), één van de grootste arbeidsrisico’s binnen schoolorganisaties. Zorg ervoor dat het PSA-beleid op orde is. De Inspectie SZW gaat hier in 2024 op controleren. En vergeet ook de periodieke risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) niet."
#Duurzame verzuimreductie realiseren we samen
Vanuit het perspectief van zorg voor werknemers, het aanpakken van het lerarentekort en het bevorderen van de onderwijskwaliteit, is het van essentieel belang om het ziekteverzuim in het PO duurzaam te verminderen. Onze Verzuimreductiebegeleiding biedt hiervoor een gestructureerde en kort- cyclische aanpak. VfPf adviseurs Lieve Keizer en Silvia Gommans leggen uit hoe we samen duurzame verzuimreductie kunnen realiseren.
#Sparren over het verlagen van verzuim?
Onze adviseurs komen graag bij u langs om mee te denken over de mogelijkheden binnen uw schoolorganisatie.
#*/**
* Voor berekening van de verzuimpercentages wordt de ‘Standaard voor verzuimregistratie’ gevolgd. VfPf beschikt niet over het percentage dat
iemand ziek is. Bij ziekte wordt uitgegaan van 100% arbeidsongeschiktheid. Hierdoor kunnen onze cijfers afwijken van DUO of CBS (zij beschikken wel
over deze gegevens).
** Bronnen: ArboNed/HumanCapitalCare en ArboUnie
